Υπέρταση

Πίνακας Περιεχομένων

Γράφει ο Επεμβατικός Καρδιολόγος Δρ. Άνταμ Τάλεμπ

Διευθυντής Τμήματος Σύμπλοκης Στεφανιαίας Νόσου – Χρονίων Ολικών Αποφράξεων (CTO), Δομικών Καρδιοπαθειών και Πνευμονικής Αγγειοπλαστικής Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Τι είναι η υπέρταση;

Η αυξημένη αρτηριακή πίεση, γνωστή ως υπέρταση, είναι η πιο συχνή αιτία επίσκεψης στον ιατρό και συνταγογράφησης χρόνιας φαρμακευτικής αγωγής. Φυσιολογικά, η συστολική πίεση είναι μικρότερη των 120 mm Hg και η διαστολική πίεση μικρότερη των 80 mm Hg. Για να θεωρηθεί ένας άνθρωπος υπερτασικός, θα πρέπει είτε η συστολική πίεση να είναι μεγαλύτερη των 130 mm Hg είτε η διαστολική πίεση να είναι μεγαλύτερη των 90 mm Hg. Αν ισχύουν και τα δύο, τότε ο ασθενής θεωρείται ότι έχει μικτή αρτηριακή υπέρταση.

	Συστολική (mm Hg)	Διαστολική (mm Hg)
Φυσιολογική πίεση	<120	<80
Προϋπέρταση	120–129	<80
Υπέρταση τύπου Ι	130–139	80–89
Υπέρταση τύπου ΙΙ	>140	>90

Ποια είναι τα βασικά αίτια;

Αν και η ακριβής αιτιολογία της αρτηριακής υπέρτασης παραμένει άγνωστη, υπάρχουν παράγοντες κινδύνου που έχουν σχετιστεί με την εμφάνισή της. Αυτοί περιλαμβάνουν την ηλικία, την παχυσαρκία, την ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού υπέρτασης, τη μαύρη φυλή, την κατανάλωση δίαιτας υψηλής περιεκτικότητας σε αλάτι, την κατανάλωση αλκοόλ και την ελλιπή φυσική άσκηση.

Παράλληλα, έχουν διαπιστωθεί πλήθος άλλων αιτίων δευτεροπαθούς υπέρτασης, όπως η νεφρική δυσλειτουργία/ανεπάρκεια, ο πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός, η αποφρακτική άπνοια στον ύπνο, η νόσος του Cushing, το φαιοχρωμοκύττωμα, ο υπερθυρεοειδισμός, ο υπερπαραθυρεοειδισμός, καθώς και η χρήση φαρμάκων όπως τα αντισυλληπτικά, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα αντικαταθλιπτικά, τα κορτικοστεροειδή, ανοσοκατασταλτικά φάρμακα όπως η κυκλοσπορίνη και το tacrolimus, φάρμακα για την απώλεια βάρους καθώς και αποσυμφορητικά, όπως η ψευδοεφεδρίνη και η φαινυλεφρίνη.

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα;

Η υπέρταση είναι συνήθως ασυμπτωματική και συχνά μπορεί να υπάρχει για χρόνια προτού διαγνωσθεί. Δεν είναι λίγες οι φορές που η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης γίνεται όταν πια έχει επιπλεχθεί, και είναι οι επιπλοκές της που κάνουν τον ασθενή να αναζητήσει ιατρική συμβουλή. Η μακροχρόνια αρτηριακή υπέρταση οδηγεί στην υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς και σταδιακά σε καρδιακή ανεπάρκεια, με τον ασθενή να παρουσιάζει δύσπνοια, εύκολη κόπωση και οίδημα στα κάτω άκρα.

Επίσης, μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή εγκεφαλική αιμορραγία, ιδίως σε ασθενείς με υπερτασική κρίση, με τον ασθενή να παρουσιάζει τα τυπικά συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου με απώλεια κινητικότητας, αδυναμία λόγου και απώλεια αισθητικότητας ανάλογα με την εντόπιση της βλάβης. Η υπέρταση αποτελεί μια από τις βασικότερες αιτίες χρόνιας νεφρικής νόσου και νεφρικής ανεπάρκειας, οδηγώντας σε τελικά στάδια τον ασθενή στην αιμοκάθαρση και ανάγκη μεταμόσχευσης νεφρού.

Τέλος, η υπέρταση σχετίζεται άμεσα με τη στεφανιαία νόσο και την ισχαιμία της καρδιάς, με συχνότερη την εμφάνιση του ασθενούς με πόνο στο στήθος λόγω εμφράγματος.

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για αντιμετώπιση;

Η θεραπεία της υπέρτασης είναι καταρχήν συνδυασμός αλλαγής καθημερινών συνηθειών, δίαιτας και φαρμακευτικής αγωγής. Η απώλεια σωματικού βάρους οδηγεί στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, με πτώση 0.5 – 2 mm Hg για κάθε 1 Kg βάρους που χάνει ο ασθενής. Ο περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ σε συνδυασμό με την αερόβια σωματική άσκηση, τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα για 40 λεπτά, βοηθούν στην καλύτερη ρύθμιση της πίεσης.

Όσον αφορά τη διατροφή, η δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) προκρίνεται ως η καταλληλότερη για ασθενείς με υπέρταση. Είναι δίαιτα βασισμένη στα λαχανικά, στα φρούτα, στα γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά, στους ξηρούς καρπούς, στα θαλασσινά και στο κοτόπουλο. Τα γλυκά, τα ροφήματα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και το κόκκινο κρέας περιλαμβάνονται στη δίαιτα DASH σε μικρές ποσότητες εβδομαδιαία. Ο συνδυασμός της δίαιτας DASH με τον περιορισμό στην κατανάλωση άλατος έχει αθροιστική επίδραση στον έλεγχο της υπέρτασης.

Η φαρμακευτική αγωγή για την υπέρταση περιέχει μεγάλο αριθμό σκευασμάτων από τα οποία μπορούν να επιλεχθούν τα καταλληλότερα για κάθε ασθενή. Σημασία έχει η επιτευχθείσα μείωση της αρτηριακής πίεσης παρά η οικογένεια του φαρμάκου που χρησιμοποιήθηκε. Με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες, η αρχική θεραπεία θα πρέπει να περιέχει φάρμακα από τις παρακάτω τέσσερις οικογένειες: θειαζιδικά διουρητικά, αναστολείς των διαύλων ασβεστίου, αναστολέα του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης ή αναστολέα του υποδοχέα της αγγειοτενσίνης ΙΙ.

Υπάρχουν νέα φάρμακα για την υπέρταση;

Αν ο ασθενής έχει παράλληλα ιστορικό στεφανιαίας νόσου ή καρδιακής ανεπάρκειας με μειωμένο κλάσμα εξώθησης, συνιστάται η χρήση β-αποκλειστή συνδυαστικά με τα προηγούμενα φάρμακα για έλεγχο της υπέρτασης. Σήμερα είναι διαθέσιμα σκευάσματα με συνδυασμό φαρμάκων για διευκόλυνση των ασθενών και για την καλύτερη συμμόρφωση τους με τις οδηγίες των γιατρών. Αν ένας ασθενής είναι σε τουλάχιστον 3 διαφορετικά φάρμακα και δεν επιτυγχάνεται καλός έλεγχος της πίεσης, θεωρείται πίεση ανθεκτική στην φαρμακευτική αγωγή.

Σε τέτοιες περιπτώσεις απαιτείται η χρήση και άλλων φαρμάκων, όπως οι ανταγωνιστές των υποδοχέων των αλατοκορτικοειδών και τα αγγειοδιασταλτικά, ενώ υπάρχουν και πειραματικές μέθοδοι, όπως η απονεύρωση των συμπαθητικών απολήξεων των νεφρικών αρτηριών, που συμβάλλουν στη ρύθμιση της πίεσης.

Συχνές ερωτήσεις

Πότε έχω υπέρταση;

Όταν η πίεση στα αιμοφόρα αγγεία είναι συνεχώς υψηλότερη από 130/80 mmHg