Γράφει ο Επεμβατικός Καρδιολόγος Δρ. Άνταμ Τάλεμπ
Διευθυντής Τμήματος Σύμπλοκης Στεφανιαίας Νόσου – Χρονίων Ολικών Αποφράξεων (CTO), Δομικών Καρδιοπαθειών και Πνευμονικής Αγγειοπλαστικής Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Τι είναι το έμφραγμα;
Το έμφραγμα ή οξεία ισχαιμία καρδιάς είναι η ολική φραγή του αυλού των αρτηριών που αιματώνουν το μυοκάρδιο η οποιά προκαλείται από την ύπαρξη θρόμβων. Τα αίτια που προκαλούν τον τραυματισμό ή ρήξη της πλάκας και την ταχύτατη δημιουργία θρόμβου εικάζονται, αλλά δεν είναι πλήρως επιβεβαιωμένα.
Η πλήρης απόφραξη της στεφανιαίας αρτηρίας από τον θρόμβο, στερεί την παροχή οξυγόνου από το τμήμα της καρδιάς που αρδεύει και οδηγεί στην νέκρωσή του, αν δεν αποκατασταθεί η φυσιολογική ροή αίματος σύντομα.
Ποια τα αίτια του εμφράγματος;
Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην δημιουργία αθηρωματικών στενώσεων είναι πολλοί και περιλαμβάνουν την ηλικία, το άρρεν φύλο, την ύπαρξη κληρονομικού ιστορικού σε συγγενείς πρώτου βαθμού, καθώς και η παρουσία αυξημένης χοληστερίνης, σακχαρώδους διαβήτη, μεταβολικού συνδρόμου, ιστορικού καπνίσματος (τόσο ενεργητικό όσο και παθητικό κάπνισμα) και παχυσαρκίας.
Όσοι περισσότεροι παράγοντες συνυπάρχουν σε έναν άνθρωπο, δρουν αθροιστικά σε βάθος χρόνου και αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου και κατ’ επέκταση τον κίνδυνο για έμφραγμα. Ο καθιστικός τρόπος ζωής και η έλλειψη σωματικής άσκησης, που «γιγαντώθηκε» λόγω των περιορισμών που επιβλήθηκαν στην προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας του COVID-19, είναι βασικοί λόγοι που κάνουν τη στεφανιαία νόσο να κάνει αισθητή την παρουσία της σε ολοένα νεαρότερες ηλικίες.
Σήμερα, ένας αρχικός έλεγχος είναι σημαντικό να γίνεται σε ανθρώπους άνω των 50 ετών, εάν είναι ασυμπτωματικοί, αλλά κάθε ύποπτο σύμπτωμα ακόμα και σε ανθρώπους νεαρότερης ηλικίας θα πρέπει να διερευνάται, καθώς δεν είναι απίθανη η εμφάνιση προχωρημένης στεφανιαίας νόσου ακόμα και στην ηλικία των 35 – 40 ετών.
Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα του εμφράγματος; Πως το καταλαβαίνεις;
Τα βασικά συμπτώματα εμφράγματος είναι ο έντονος πόνος στο στήθος με καθορισμένη στιγμή έναρξης. Ο πόνος εκτός από το αριστερό ημιθωράκιο είναι δυνατόν να εντοπίζεται στο λαιμό, στην κάτω γνάθο, στο επιγάστριο, στην πλάτη ή και στο αριστερό άνω άκρο. Μπορεί να είναι συνεχής και να διαρκεί για ώρες, αλλά δεν είναι σπάνιο να παρουσιάζει διακύμανση, δηλαδή να αποδράμει για ένα διάστημα και μετά να εμφανιστεί πάλι.
Εκτός από τον πόνο, άλλα συμπτώματα που συνοδεύουν το έμφραγμα είναι η δύσπνοια, έντονη εφίδρωση, ναυτία/έμετος, αίσθημα παλμών, ζάλη λόγω χαμηλής αρτηριακής πίεσης, και σε ακραίες περιπτώσεις απώλεια συνείδησης λόγω ανακοπής καρδίας και θάνατος. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις όπου ο ασθενής ενώ έχει έμφραγμα δεν έχει κανένα σύμπτωμα και αυτό αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως «σιωπηρή ισχαιμία» (silent ischemia).
Συνήθως αυτοί οι ασθενείς πάσχουν από προχωρημένο σακχαρώδη διαβήτη, που επηρεάζει τις νευρικές απολήξεις και κατά συνέπεια αλλοιώνει το αίσθημα του πόνου. Επίσης, δεν είναι ασύνηθες στις γυναίκες τα συμπτώματα να παρουσιάζονται άτυπα και με μικρότερη ένταση από τους άνδρες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις στη διάγνωση και στην θεραπευτική αντιμετώπιση.
Σε τι διαφέρει το οξύ από το ελαφρύ έμφραγμα;
Ο ασθενής με οξύ έμφραγμα πρέπει να μεταφέρεται άμεσα στο νοσοκομείο για θεραπεία και παρακολούθηση. Όταν αυτό συμβεί σε έναν ασθενή εκτός νοσοκομείου πρέπει άμεσα να ξαπλώσει ή να καθίσει και να ειδοποιηθεί το ασθενοφόρο. Με την προσέλευση του στο νοσοκομείο, χορηγείται αντιπηκτική και αντιαιμοπεταλιακή αγωγή και οδηγείται άμεσα στο αιμοδυναμικό εργαστήριο για στεφανιογραφία, δηλαδή για απεικόνιση των αρτηριών της καρδιάς με την έγχυση ειδικής σκιαγραφικής ουσίας.
Η στεφανιογραφία πραγματοποιείται με την τοποθέτηση καθετήρα σε μία αρτηρία του χεριού ή του ποδιού, που προωθείται μέχρι τις αρτηρίες της καρδιάς και άμεσα διαπιστώνεται η σοβαρότητα της στεφανιαίας νόσου και αποφασίζεται η θεραπευτική προσέγγιση με μπαλονάκι και stent (διαδερμικά με αγγειοπλαστική) ή by pass (αορτοστεφανιαία παράκαμψη/Coronaryartery by-pass grafting, CABG).
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η αντιμετώπιση γίνεται άμεσα με αγγειοπλαστική, δηλαδή διάνοιξη της αποφραγμένης αρτηρίας με μπαλονάκι και στη συνέχεια τοποθέτηση stent (ενός μεταλλικού πλέγματος που κρατά την αρτηρία ανοιχτή για απρόσκοπτη διέλευση του αίματος).
Πολύ συχνά, εκτός από την «ένοχη» αρτηρία που προκαλεί το έμφραγμα, παρατηρούνται σοβαρές στενώσεις και στις υπόλοιπες στεφανιαίες αρτηρίες. Πρέπει να «διορθωθούν» όλες οι βλάβες ή μόνο η «ένοχη» βλάβη; Και αν πρέπει να διορθωθούν οι υπόλοιπες βλάβες, πότε είναι η κατάλληλη χρονικά στιγμή να γίνει αυτό;
Σε αυτά τα καίρια ερωτήματα έδωσε απαντήσεις η μελέτη COMPLETE, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό New England Journal of Medicine (DOI: 10.1056/NEJMoa1907775). Στόχος αυτής της διεθνούς, πολυκεντρικής μελέτης ήταν να συγκριθούν με τυχαιοποιημένη κατανομή δύο ομάδες συνολικά >4000 ασθενών: στην πρώτη ομάδα ήταν ασθενείς στους οποίους διορθώθηκαν όλες οι βλάβες («ολική επαναιμάτωση») και στην δεύτερη ομάδα ήταν ασθενείς στους οποίους διορθώθηκε μόνο η «ένοχη» βλάβη.
Η μελέτη έδειξε ότι η «ολική» επαναιμάτωση (συμπεριλαμβανόμενης της υπεύθυνης για το έμφραγμα αρτηρίας), μειώνει την θνησιμότητα από καρδιαγγειακά αίτια και την πιθανότητα νέου εμφράγματος του μυοκαρδίου κατά 26% σε βάθος τριών ετών.
Η «ολική» επαναιμάτωση σε όλους τους ασθενείς της πρώτης ομάδας πραγματοποιήθηκε εντός 45 ημερών από την αρχική επέμβαση και περιλάμβανε όλες τις σοβαρές αθηρωματικές στενώσεις, ακόμα και χρόνιες ολικές αποφράξεις (όταν ο στενωμένος αυλός αποφράσσεται πλήρως, για διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών και δεν επιτρέπει τη διέλευση αίματος ορθόδρομα).
Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για αντιμετώπιση;
Μετά το έμφραγμα είναι πολύ σημαντικό τοσο το βραχυπρόθεσμο όσο και το μεσοπρόθεσμο διάστημα ανάρρωσης του ασθενούς. Το πρώτο 48ωρο είναι απαραίτητη η λεπτομερής παρακολούθηση για εμφάνιση αρρυθμιών και καθυστερημένων επιπλοκών, που μπορούν να βάλουν σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς.
Η αγγειοπλαστική διορθώνει το άμεσο μηχανικό πρόβλημα αλλά η φαρμακευτική αγωγή είναι αυτή που θα βοηθήσει τα μέγιστα στη διατήρηση και βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας.
Ο ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο για μερικές μέρες και στη συνέχεια ακολουθεί συγκεκριμένο εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης για να μπορέσει να επανέλθει στην φυσιολογική καθημερινότητά του.
Συχνές ερωτήσεις
Πώς προλαβαίνω το έμφραγμα;
- Υγιεινή διατροφή: Αποφύγετε τρόφιμα πλούσια σε κορεσμένα λίπη και υδατάνθρακες και προτιμήστε τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικά.
- Άσκηση: Συνίσταται η άσκηση τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα, πέντε φορές την εβδομάδα.
- Υπέρταση: Ελέγξτε την πίεση του αίματος σας τακτικά και ακολουθήστε τις συστάσεις του γιατρού σας.
- Σταματήστε το κάπνισμα: Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφράγματος. Αν είστε καπνιστής, σταματήστε το κάπνισμα.
- Χοληστερίνη: Ελέγξτε τα επίπεδα χοληστερίνης σας τακτικά και ακολουθήστε τις συστάσεις του γιατρού σας.
Τι να κάνω αν πάθω έμφραγμα;
Εάν πιστευέτε ότι παθαίνετε έμφραγμα θα πρέπει να σταματήσετε άμεσα οποιαδήποτε δραστηριότητα, να ξαπλώσετε ή να καθίσετε και να καλέσετε ένα ασθενοφόρο.
Τι είναι το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου;
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι μια σοβαρή και απειλητική για τη ζωή κατάσταση που συμβαίνει όταν η ροή του αίματος προς τον καρδιακό μυ διακόπτεται απότομα. Απαιτεί άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο για θεραπεία και παρακαλούθηση
Πηγές:
https://www.heartandstroke.ca/heart-disease/conditions/heart-attack
