Στεφανιαία Νόσος – Χρόνιες Ολικές Αποφράξεις

Τι είναι η στεφανιαία νόσος;

Η στεφανιαία νόσος είναι η πρώτη αιτία θανάτων παγκοσμίως, με βάση τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Η εναπόθεση αθηρωματικών πλακών στα τοιχώματα των στεφανιαίων αρτηριών, δηλαδή των αρτηριών που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα, οδηγεί στην εμφάνιση στενώσεων στον αυλό, που δυσχεραίνει την ελεύθερη διέλευση του αίματος. Είναι μια διαδικασία που ξεκινά ήδη από την τρίτη δεκαετία της ζωής, αλλά συνηθώς παρουσιάζεται στη μέση ηλικία.

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα;

Το βασικότερο σύμπτωμα της στεφανιαίας νόσου είναι το προκάρδιο άλγος (πόνος στο στήθος) κατά την άσκηση («στηθάγχη προσπαθείας»), αλλά μπορεί να εμφανιστεί και κατά την ξεκούραση («ασταθής στηθάγχη») ή και ως οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (το γνωστό σε όλους «έμφραγμα»). Η στεφανιαία νόσος όμως δεν εκδηλώνεται σε όλους τους ασθενείς με πόνο στο στήθος. Μπορεί να εκδηλωθεί ως δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή), έντονη κόπωση, αδυναμία, πόνο στον αριστερό ώμο, στην πλάτη ή στον λαιμό. Σε μερίδα ασθενών επίσης παρουσιάζεται με αίσθημα παλμών, λόγω έκτακτων κοιλιακών συστολών.

Η πλέον δραματική εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου είναι το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, όπου λόγω πλήρους απόφραξης της αρτηρίας από την παρουσία θρόμβου, προκαλείται άμεσα νέκρωση του μυοκαρδίου. Ο ασθενής συνήθως παραπονιέται για έντονο πόνο στο στήθος, αλλά μπορεί ακόμα και να χάσει τις αισθήσεις του, αφού υποστεί καρδιακή ανακοπή.

Στεφανιαία νόσος: Πως γίνεται η κατάλληλη διάγνωση;

Η έγκαιρη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου, προτού παρουσιαστεί με οξύ έμφραγμα, είναι θεμελιώδους σημασίας και καθορίζει εν πολλοίς την ποιότητα αλλά και το προσδόκιμο ζωής του ασθενούς. Ο τακτικός καρδιολογικός έλεγχος, κυρίως σε ανθρώπους άνω των πενήντα ετών, με την διενέργεια ηλεκτροκαρδιογραφήματος, triplex καρδιάς αλλά και έλεγχο της χοληστερίνης και της αρτηριακής πίεσης, αλλά και η διερεύνηση πιθανών συμπτωμάτων αποτελούν το πρώτο βήμα. Σε περίπτωση υποψίας παρουσίας στεφανιαίας νόσου είναι απαραίτητη η διενέργεια ελέγχου ισχαιμίας είτε με τη μορφή stress echocardiogram είτε με σπινθηρογράφημα ή μαγνητική καρδιάς.

Αν ο έλεγχος αυτός είναι θετικός ή αν η υποψία είναι πολύ υψηλή για την παρουσία στεφανιαίας νόσου, η εξέταση εκλογής είναι η στεφανιογραφία, που θέτει τη διάγνωση άμεσα και πέραν πάσης αμφιβολίας. Στη σημερινή εποχή θεωρείται εξέταση ρουτίνας, με πολύ μικρά ποσοστά επιπλοκών και άμεση κινητοποίηση του ασθενούς, αφού η συνηθέστερη προσπέλαση είναι από την κερκιδική αρτηρία του χεριού.

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία;

Ανάλογα με την κατανομή των βλαβών στις στεφανιαίες αρτηρίες, η αντιμετώπιση γίνεται είτε χειρουργικά είτε διαδερμικά. Σήμερα, η τεχνική της αγγειοπλαστικής έχει εξελιχθεί δραματικά από την αρχική της σύλληψη από τον Dr Gruentzig, περιλαμβάνοντας εκτός από τα ευρέως γνωστά μπαλονάκια και stent, ειδικά εργαλεία αθηρεκτομής δηλαδή αφαίρεσης αθηρωματικής πλάκας από το τοίχωμα των αρτηριών (rotational atherectomy, orbital atherectomy, Laser atherectomy), μεθόδους ενδοστεφανιαίας απεικόνισης (intravascular ultrasound, optical coherence tomography), μεθόδους αιμοδυναμικής αξιολόγησης των βλαβών (FFR, IFR) καθώς και πρωτοποριακές αντλίες αιμοδυναμικής υποστήριξης (Impella) για επεμβάσεις σε ασθενείς με πολύ επηρεασμένη καρδιακή λειτουργία.

Εκτός από τίς τυπικές αθηρωματικές βλάβες που προκαλούν στενώσεις, διαδερμικά μπορούν να αντιμετωπιστούν και οι στενώσεις σε φλεβικά και αρτηριακά μοσχεύματα (LIMA, RIMA, saphenous veingrafts μετά από χειρουργείο αορτοστεφανιαίας παράκαμψης bypass – CABG) καθώς και οι χρόνιες ολικές αποφράξεις (chronic total occlusions – CTO).

Οι χρόνιες ολικές αποφράξεις αποτελούν την κορωνίδα της σύγχρονης Επεμβατικής Καρδιολογίας και αφορούν αποφράξεις των στεφανιαίων αρτηριών για διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών, όπου δεν υπάρχει ορθόδρομη διέλευση αίματος στην αρτηρία, αλλά το συγκεκριμένο τμήμα της καρδιάς αρδεύεται από παράπλευρους κλάδους.

Μέχρι σήμερα, οι CTO αντιμετωπίζονταν μόνο χειρουργικά με bypass και σε πολλές περιπτώσεις, λόγω αδυναμίας παρέμβασης, με φαρμακευτική αγωγή. Με την πρόοδο της τεχνολογίας και τη διαθεσιμότητα πια πρωτοποριακών υλικών, είναι εφικτή η διάνοιξη των CTO διαδερμικά, δηλαδή με την είσοδο καθετήρων από το χέρι ή/και το πόδι, χωρίς να απαιτείται στερνοτομή και CABG.

Στεφανιαία νόσος: Αίτια εμφάνισης και πρόληψη

Στους παράγοντες που σχετίζονται με την ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου περιλαμβάνονται κάποιοι που είναι μη αναστρέψιμοι, όπως η ηλικία, το φύλο και το κληρονομικό ιστορικό (με συγγενείς πρώτου βαθμού με ιστορικό στεφανιαίας νόσου σε ηλικία πριν τα 65 έτη). Υπάρχουν όμως και παράγοντες εξωτερικοί, όπως το κάπνισμα, η αυξημένη χοληστερίνη, ο σακχαρώδης διαβήτης και η αρτηριακή υπέρταση, που μπορούν να τροποποιηθούν και να ελεγχθούν για να περιοριστεί η εξέλιξη της νόσου.

Θα χρειαστεί κάποιου είδους καθημερινή άσκηση;

Η καλή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου καθώς και η καθημερινή άθληση συμβάλλουν στην πρόληψη των καρδιαγγειακών επεισοδίων. Ακόμα και μετά από μια επέμβαση είναι κριτικής σημασίας η πρόληψη, ώστε να περιορίζεται ο ρυθμός εναπόθεσης αθηρωματικών πλακών και να αποφευχθεί ενδεχομένως μια δεύτερη επέμβαση.

Τα φάρμακα είναι μια είδους αντιμετώπιση;

Η φαρμακευτική αγωγή είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στην αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου. Βοηθά στην αναχαίτηση του ρυθμού εξέλιξής της και την μετατρέπει σε χρόνια «συντηρούμενη» νόσο. Η ενεργός συμμετοχή του ασθενούς στη θεραπεία με την καθημερινή άσκηση και την αδιάλειπτη χρήση των συνταγογραφούμενων φαρμακευτικών σκευασμάτων είναι καθοριστική για την ομαλή έκβαση της νόσου και το βέλτιστο τελικό αποτέλεσμα.

Πρέπει να αλλάξω κάτι στην διατροφή μου;

Σύμμαχος στην αντιμετώπιση και την πρόληψη της στεφανιαίας νόσου είναι η υγιεινή διατροφή. Η διατροφή σας θα πρέπει να προσαρμοστεί και να αλλάξει βάση των νέων δεδομένων. Ωστόσο, η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και για αυτό τον λόγο καλό θα ήταν να επικοινωνήσετε με τον καρδιολόγο.