Διαγνωστική Στεφανιογραφία

Τι είναι η διαγνωστική στεφανιογραφία;

Η στεφανιογραφία είναι η επεμβατική απεικόνιση των στεφανιαίων αρτηριών. Οι στεφανιαίες αρτηρίες είναι αυτές οι οποίες παρέχουν αίμα στο μυοκάρδιο. Είναι επέμβαση τόσο διαγνωστικού χαρακτήρα, με την ακριβή απεικόνιση του αυλού των αρτηριών και την παρουσία στενώσεων εντός αυτού, αλλά και θεραπευτικού χαρακτήρα, αφού επιτρέπει την άμεση διόρθωση του προβλήματος με τη διενέργεια αγγειοπλαστικής.

Αρχικά, προτού ληφθεί η απόφαση για την πραγματοποίηση στεφανιογραφίας, ο ασθενής υποβάλλεται σε λεπτομερή καρδιολογική κλινική εκτίμηση, με τη λήψη ζωτικών σημείων, ηλεκτροκαρδιογραφήματος, triplex καρδιάς καθώς και δοκιμασίας ισχαιμίας (stress echo, σπινθηρογράφημα ή μαγνητική τομογραφία καρδιάς). Αν υπάρχουν ευρήματα ύποπτα για ισχαιμία, τότε ενημερώνεται ο ασθενής και αφού δώσει την συγκατάθεσή του, υποβάλλεται σε στεφανιογραφία. Παράλληλα, αν το ιστορικό και η κλινική εξέταση του ασθενούς εγείρουν σοβαρές υποψίες για την παρουσία στενώσεων στα στεφανιαία, είναι δυνατόν να ληφθεί η απόφαση για στεφανιογραφία ακόμα και χωρίς τη διενέργεια ελέγχου ισχαιμίας, αφού η στεφανιογραφία δίνει οριστική απάντηση για την παρουσία στενώσεων και τη σημαντικότητά τους. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης μπορούμε να εντοπίσουμε με μεγάλη ακρίβεια τις στεφανιαίες αρτηρίες που έχουν στενώσεις, έχοντας συγκεντρώσει αθηρωματική πλάκα.

Από το ατομικό αναμνηστικό του ασθενούς είναι σημαντική η παρουσία προηγούμενου ιστορικού αιμορραγιών (πεπτικού, ουροποιητικού ή νευρικού συστήματος), εγκεφαλικού ή παροδικού ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου, περιφερικής αρτηριακής νόσου, καθώς και αλλεργίας στο σκιαγραφικό υλικό ή και σε φάρμακα που μπορεί να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Πριν από την πραγματοποίηση της εξέτασης συνεπώς, πρέπει να ληφθεί αναλυτικό ιαρικό ιστορικό, ώστε να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή ασφάλεια όσον αφορά τα επόμενα βήματα.

Ποια η διαδικασία της στεφανιογραφίας;

Η στεφανιογραφία πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία στο σημείο προσπέλασης, που στο 95% των περιπτώσεων είναι η κερκιδική αρτηρία στο χέρι και στο 5% είναι η μηριαία αρτηρία στη βουβωνική χώρα. Η προσπέλαση από την κερκιδική αρτηρία δίνει πολλά πλεονεκτήματα συγκριτικά με τη μηριαία αρτηρία, αφού μειώνει την πιθανότητα αιματώματος και επιπλοκών στο σημείο της προσπέλασης, επιτρέπει την άμεση κινητοποίηση του ασθενούς μετά την επέμβαση και διευκολύνει τη χορήγηση αυθημερόν εξιτηρίου από το νοσοκομείο. Ο ασθενής προσέρχεται το πρωί της επέμβασης νηστικός. Αν στη φαρμακευτική του αγωγή περιλαμβάνονται αντιπηκτικά φάρμακα, έχει προηγηθεί συνεννόηση για την έγκαιρη διακοπή τους, ώστε να πραγματοποιηθεί η στεφανιογραφία με ασφάλεια.

Η προσπέλαση από την κερκιδική αρτηρία, αλλά και τη μηριαία αρτηρία, γίνεται με υπερηχογραφική καθοδήγηση, που αποτελεί άλλο ένα μέτρο ενίσχυσης της ασφάλειας του ασθενούς, αφού επιτρέπει την οπτική επιβεβαίωση παρακέντησης της αρτηρίας με ένα τσίμπημα και αποτρέπει τις πολλαπλές προσπάθειες και τη δημιουργία αιματώματος ή τραυματισμού της αρτηρίας και των παρακείμενων ιστών. Μετά την τοποθέτηση του καθετήρα στην ανιούσα θωρακική αορτή, γίνονται πολλαπλές αγγειογραφικές λήψεις των τριών στεφανιαίων αρτηριών. Η διάρκεια της επέμβασης εξαρτάται από την ύπαρξη ή μη αθηρωματικής πλάκας. Αν δεν υπάρχουν αθηρωματικές στενώσεις, η επέμβαση διαρκεί περίπου 45 λεπτά, ο καθετήρας απομακρύνεται και στην κερκιδική αρτηρία τοποθετείται περίδεση αιμόστασης. Αν βρεθούν σημαντικές αιμοδυναμικά στενώσεις, τότε ο διαγνωστικός καθετήρας απομακρύνεται και στη θέση του τοποθετείται καθετήρας αγγειοπλαστικής, μέσω του οποίου πραγματοποιείται η τοποθέτηση stent. Τότε η διάρκεια της επέμβασης είναι περίπου 90 λεπτά.

Είναι άμεση η ανάρρωση και η αποκατάσταση;

Στην περίπτωση διαγνωστικής στεφανιογραφίας, ο ασθενής παίρνει εξιτήριο λίγες ώρες μετά το τέλος της επέμβασης, ενώ αν χρειαστεί αγγειοπλαστική, τότε μένει στο νοσοκομείο για ένα βράδυ και παίρνει εξιτήριο το επόμενο πρωί. Τις μέρες που ακολουθούν μια επέμβαση, ο ασθενής πρέπει να δείξει προσοχή στην καλή επούλωση του σημείου προσπέλασης. Αν η προσπέλαση είναι από την κερκιδική αρτηρία, για τις 3 επόμενες μέρες ο ασθενής δεν πρέπει να σηκώσει βάρος με το χέρι, αλλά κατά τ΄άλλα μπορεί να επανέλθει στην καθημερινότητά του άμεσα. Αν είναι από τη μηριαία αρτηρία, απαιτείται προσοχή για μια εβδομάδα, όπου αποφεύγεται η άρση βάρους καθώς και το ανέβασμα από τις σκάλες. Αν δεν υπάρχει σημαντικού βαθμού στεφανιαία νόσος, ο ασθενής μπορεί να κάνει σωματική άσκηση μετά το πέρας των χρονικών περιορισμών που προαναφέρθηκαν για την επούλωση του σημείου παρακέντησης.

Ποιοι οι κίνδυνοι και οι επιπλοκές;

Η στεφανιογραφία είναι μια επεμβατική πράξη και επιφυλάσσει κινδύνους και επιπλοκές, όπου καθοριστική σημασία παίζει η εμπειρία του Επεμβατικού Καρδιολόγου. Ενδεικτικά,  κάποιες από τις επιπλοκές είναι αλλεργική αντίδραση στο σκιαγραφικό ή σε κάποιο φάρμακο, ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, αιμορραγία στο σημείο προσπέλασης, έμφραγμα, αρρυθμία και νεφρική ανεπάρκεια. Στο σύνολό τους οι επιπλοκές αυτές δεν ξεπερνούν το 1%, καθιστώντας τη στεφανιογραφία ως μια από τις ασφαλέστερες επεμβατικές πράξεις σήμερα. Παράλληλα, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται τα τελευταία χρόνια στην καταμέτρηση της ακτινοβολίας που προσλαμβάνει ο ασθενής από μια επέμβαση. Καθώς η δυνατότητα πραγματοποίησης σύμπλοκων διαδερμικών επεμβάσεων έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, όλο και πιο δύσκολες περιπτώσεις ασθενών αντιμετωπίζονται στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο. Επειδή η διάρκεια των επεμβάσεων αυτών είναι μεγάλη, είναι πολύ σημαντικό να ελέγχεται η δόση ακτινοβολίας και σκιαγραφικού, για την αποφυγή ανεπιθύμητων καταστάσεων όπως η δερματίτιδα από ακτινοβολία και η νεφρική ανεπάρκεια.

Η στεφανιογραφία αποτελεί το “gold standard” για τη διερεύνηση και αξιολόγηση της στεφανιαίας νόσου. Σε συνδυασμό με τις νεώτερες τεχνικές ενδοστεφανιαίας απεικόνισης (IVUS – OCT), καθώς και με την αιμοδυναμική αξιολόγηση των στενώσεων με το FFR και το iFR, η Επεμβατική Καρδιολογία σήμερα έχει στη φαρέτρα της πολλαπλά εργαλεία για τη λεπτομερή και ασφαλή αντιμετώπιση της μάστιγας του 21ου αιώνα, που είναι η Καρδιαγγειακή Νόσος.