Γράφει ο Δρ. Adam Taleb, Επεμβατικός Καρδιολόγος & Διευθυντής Τμήματος Σύμπλοκης Στεφανιαίας Νόσου – Χρονίων Ολικών Αποφράξεων (CTO), Δομικών Καρδιοπαθειών και Πνευμονικής Αγγειοπλαστικής Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Τι είναι ο δεξιός καθετηριασμός;
Ως δεξιός καθετηριασμός ορίζεται η τοποθέτηση ενός λεπτού καθετήρα (καθετήρα Swan Ganz) διαμέσου του δεξιού κόλπου και της δεξιάς κοιλίας στην πνευμονική αρτηρία και η μέτρηση των πιέσεων των διαμερισμάτων της καρδιάς. Η χρήση των καθετήρων αυτών έχει περιοριστεί τα τελευταία χρόνια κατά βάση στη διερεύνηση παθολογικών καταστάσεων όπως η καταπληξία, η πνευμονική υπέρταση και η ανεξήγητη δύσπνοια.
Από έναν κατάλληλα τοποθετημένο καθετήρα Swan Ganz είναι δυνατόν να μετρηθούν η κεντρική φλεβική πίεση, η πίεση στον δεξιό κόλπο, στη δεξιά κοιλία, στην πνευμονική αρτηρία, καθώς και η πίεση ενσφηνώσεως. Παράλληλα μπορούν να ληφθούν δείγματα αίματος για τη μέτρηση του κορεσμού οξυγόνου στο αίμα της πνευμονικής αρτηρίας και να υπολογιστεί η καρδιακή παροχή. Έμμεσα μπορούν να υπολογιστούν πλήθος άλλων παραμέτρων, όπως οι συστηματικές και οι πνευμονικές αγγειακές αντιστάσεις, ο όγκος παλμού καθώς και η κατανάλωση οξυγόνου.
Ο δεξιός καθετηριασμός βοηθάει σημαντικά στην εξακρίβωση του ενδοαγγειακού όγκου σε ασθενείς με καταπληξία, και ειδικότερα όταν είναι καρδιογενούς αιτιολογίας, όπου διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο στην επιλογή φαρμακευτικής αγωγής και μηχανικής υποστήριξης. Ανάλογα με την καρδιακή παροχή, εκτιμάται η ανάγκη για χρήση ενδοαορτικής αντλίας, αντλίας υποβοήθησης της αριστερής κοιλίας – IMPELLA ή εξωσωματική κυκλοφορία – ECMO, ενώ επίσης τίθεται η διάγνωση της ανεπάρκειας δεξιάς κοιλίας. Άλλη εφαρμογή είναι σε ασθενείς με περικαρδιακή συλλογή και διερεύνηση πιθανού καρδιακού επιπωματισμού, καθώς και στη διαφορική διάγνωση της περιοριστικής περικαρδίτιδας. Επίσης, χρησιμοποιείται σε ασθενείς με συγγενείς καρδιοπάθειες, στη διερεύνηση παράπλευρης κυκλοφορίας λόγω παρουσίας μεσοκολπικού ή μεσοκοιλιακού ελλείματος, στην παρακολούθηση ασθενούς με πνευμονική υπέρταση καθώς και σε αυτούς με σοβαρή βαλβιδοπάθεια.
Η διαδικασία της επέμβασης
Η επέμβαση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία. Η προσπέλαση γίνεται από περιφερική ή κεντρική φλέβα ανάλογα με το κλινικό σενάριο, όπως τη μηριαία φλέβα στη βουβωνική χώρα, τη βασιλική φλέβα στο άνω άκρο ή τη σφαγίτιδα φλέβα στο λαιμό. Ο ασθενής δε νιώθει πόνο, παρά μόνο το αρχικό τσίμπημα της τοπικής αναισθησίας. Στη συνέχεια ο καθετήρας Swan Ganz εισάγεται στην φλεβική κυκλοφορία και κατευθύνεται κάτω από ακτινοσκοπική καθοδήγηση στην καρδιά και στην πνευμονική αρτηρία. Στο τέλος, ο καθετήρας απομακρύνεται και αιμόσταση επιτυγχάνεται με εξωτερική συμπίεση για λίγα λεπτά. Ο ασθενής παίρνει εξιτήριο αυθημερόν χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς όσον αφορά τις δραστηριότητές του.
Ως επεμβατική πράξη, ο δεξιός καθετηριασμός μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές, όπως πρόκληση αρρυθμίας, αιμορραγία από το σημείο προσπέλασης, λοίμωξη, καθώς και τραυματισμό των δεξιών κοιλοτήτων της καρδιάς και της πνευμονικής αρτηρίας. Το ποσοστό όμως αυτών των επιπλοκών είναι μικρότερο του 1%, γεγονός που καταδεικνύει πως στα χέρια ενός έμπειρου Επεμβατικού Καρδιολόγου είναι μια ασφαλής επέμβαση. Δεν είναι ενδεικνυόμενο να πραγματοποιηθεί η επέμβαση σε ασθενή με συσκευή υποβοήθησης της δεξιάς κοιλίας καθώς και σε ασθενείς με πολύ πρόσφατα τοποθετημένο βηματοδότη.
Η πρόοδος που έχει συντελεστεί στην υπερηχογραφική απεικόνιση της καρδιακής λειτουργίας, όπου με μεγάλη ακρίβεια ελέγχεται η λειτουργικότητα των βαλβίδων και των δεξιών κοιλοτήτων της καρδιάς, έχει περιορίσει την αναγκαιότητα χρήσης των καθετήρων Swan Ganz σε σχέση με το παρελθόν. Όμως, ακόμα παραμένει ένα χρήσιμο εργαλείο που δίνει καθοριστικές πληροφορίες στον κατάλληλο ασθενή.
