Τι είναι η αξονική στεφανιογραφία;
Η αξονική στεφανιογραφία είναι σύγχρονη μη επεμβατική μέθοδος διάγνωσης και ποσοτικοποίησης της αθηρωματικής νόσου των στεφανιαίων αρτηριών σε κατάλληλα επιλεγμένους ασθενείς με υποψία χρόνιας νόσου. Με αυτή την απεικονιστική μέθοδο όχι μόνο γίνεται η διάγνωση της στεφανιαίας νόσου, αλλά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις επιβεβαιώνεται ή αποκλείεται η παρουσία αγγειογραφικά σοβαρών στενώσεων.
Είναι αυτή η κατάλληλη μέθοδος για όλους τους ασθενείς;
Από τη στιγμή που για την πραγματοποίησή της χρειάζεται ένας αξονικός τομογράφος, θεωρητικά θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε όλους τους ασθενείς. Όμως, στην πράξη δεν είναι έτσι. Οι ενδείξεις για αξονική στεφανιογραφία είναι:
- ως αρχικό διαγνωστικό βήμα σε ασθενείς με χρόνια σταθερά συμπτώματα (στηθάγχης, δύσπνοιας) που δεν έχουν διαγνωστεί με στεφανιαία νόσο,
- σε ασθενείς με μη διαγνωστικό τεστ ισχαιμίας (stress υπερηχοκαρδιογράφημα ή σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου) και επίμονα σταθερά συμπτώματα,
- ως εναλλακτική της επεμβατικής στεφανιογραφίας σε ασθενείς με γνωστή στεφανιαία νόσο και θετική ενζυμική κίνηση (δηλαδή αυξημένη τροπονίνη), που όμως είναι ελεύθεροι συμπτωμάτων, αν είναι επιθυμία του ασθενούς,
- σε ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση βαλβιδοπάθειας και έχουν χαμηλή στατιστική πιθανότητα παρουσίας στεφανιαίας νόσου,
- για την αιμοδυναμική αξιολόγηση στενώσεων των στεφανιαίων που εκτιμώνται μεταξύ 50 – 70% με τη δυνατότητα διενέργειας FFR(fractional flow reserve) με μη επεμβατικό τρόπο,
- για την απεικόνιση της πορείας των στεφανιαίων αρτηριών κατά την προετοιμασία πριν τη διάνοιξη μιας χρόνιας ολικής απόφραξης, όπου η πορεία της αρτηρίας είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με τη στεφανιογραφία.
Η αξονική στεφανιογραφία είναι πολύ ευαίσθητη μέθοδος ανατομικής ανίχνευσης της στεφανιαίας νόσου και είναι μη επεμβατική, αλλά υπόκειται σε περιορισμούς στην εφαρμογή της. Η παρουσία σοβαρών επασβεστώσεων στο τοίχωμα των αρτηριών καθιστά πολύ δύσκολη την εκτίμηση της στένωσης του αυλού, καθώς η αξονική αδυνατεί να διακρίνει αν η επασβέστωση βρίσκεται εντός του αυλού ή στο τοίχωμα της αρτηρίας.
Έτσι, δεν μπορεί να εκτιμήσει τη σοβαρότητα της στένωσης και κατ’επέκταση την πιθανότητα ισχαιμίας από την βλάβη. Παράλληλα, αν ένας ασθενής έχει ενδοστεφανιαία πρόθεση (stent), τότε είναι δυσχερής η χρήση της αξονικής στεφανιογραφίας για την εκτίμηση μιας στένωσης αφού δεν επιτρέπει την αξιολόγηση του αυλού της αρτηρίας.
Επίσης, αρνητικά επηρεάζει την ποιότητα των εικόνων της αξονικής στεφανιογραφίας η παρουσία αρρυθμίας, όπως η κολπική μαρμαρυγή, ή η παχυσαρκία, καθώς μειώνουν την διακριτική ικανότητά της. Για την βελτιστοποίηση της εικόνας της αξονικής είναι θεμελιώδους σημασίας ο έλεγχος των σφύξεων του ασθενούς καθώς και η ικανότητά του να κρατάει την αναπνοή του όταν χρειάζεται κατά τη διάρκεια λήψης των εικόνων.
Ποια η κατάλληλη προετοιμασία και ποια η διαδικασία της εξέτασης;
Η αξονική στεφανιογραφία πραγματοποιείται στο Ακτινολογικό – Απεικονιστικό Εργαστήριο, όπου βρίσκεται ο αξονικός τομογράφος. Δεν απαιτείται κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία για την εξέταση καθώς δεν χορηγείται αναισθησία και έτσι αποφεύγεται και η νοσηλεία για παρακολούθηση μετά. Τοποθετείται ένας φλεβοκαθετήρας, διαμέσω του οποίου γίνεται η χορήγηση του σκιαγραφικού και γίνονται οι λήψεις με τον αξονικό τομογράφο.
Ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο και συμπτωματικοί δεν ενδείκνυται να υποβληθούν σε αυτή την εξέταση, αφού στον αξονικό τομογράφο δεν υπάρχει η δυνατότητα ανάνηψης και άμεσης παρέμβασης, όπως στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο, εάν κάτι τέτοιο απαιτηθεί.
Παράλληλα, επειδή απαιτείται η χρήση σκιαγραφικού για την απεικόνιση των στεφανιαίων αρτηριών, είναι σημαντικό να ελέγχεται η νεφρική λειτουργία του ασθενούς και να προσαρμόζεται η δόση του σκιαγραφικού ανάλογα. Η πιθανότητα νεφρικής ανεπάρκειας από το σκιαγραφικό είναι λιγότερο από 1% σε ασθενείς με φυσιολογική νεφρική λειτουργία, αλλά αυξάνεται όσο πιο επηρεασμένη είναι η νεφρική λειτουργία του ασθενούς. Η εξέταση διαρκεί λιγότερο από 20 λεπτά και ο ασθενής μπορεί να αποχωρήσει άμεσα μετά το πέρας της.
Ποιο το κόστος και οι τιμές της εξέτασης;
Το κόστος της εξέτασης είναι πολύ προσιτό και είναι εξέταση ρουτίνας, όπως η πλειοψηφία των αξονικών τομογραφιών.
Σκορ ασβεστίου
Τέλος, με τη βοήθεια του αξονικού τομογράφου μπορεί να υπολογιστεί και το «σκόρ ασβεστίου» των στεφανιαίων αρτηριών, που αποτελεί βασικό παράγοντα σταδιοποίησης του κινδύνου ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου. Η μέτρηση του «σκόρ ασβεστίου» πραγματοποιείται σε ασυμπτωματικούς ανθρώπους ηλικίας 40 ετών και άνω με σκοπό να τους ταξινομήσει σε χαμηλό ή υψηλό κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.
Αυτό στη συνέχεια μπορεί να καθοδηγήσει την προληπτική φαρμακευτική αγωγή, όπως στην χορήγηση υπολιπιδαιμικής αγωγής (στατίνη) και στην πιο αυστηρή ρύθμιση του σακχάρου του αίματος στους διαβητικούς ασθενείς. Η μέτρηση του «σκόρ ασβεστίου» δεν ενδείκνυται σε συμπτωματικούς ασθενείς καθώς και σε ασθενείς με υψηλές πιθανότητες να έχουν στεφανιαία νόσο, αφού θεωρείται εξέταση προληπτικού ελέγχου παρά εξέταση διερεύνησης στεφανιαίας νόσου.
Η αξονική στεφανιογραφία είναι μια εξέταση με πολύ χαμηλό κίνδυνο για τον ασθενή, με ουσιαστικά μοναδική πιθανή επιπλοκή την ανάπτυξη νεφρικής ανεπάρκειας λόγω της χορήγησης του σκιαγραφικού σε ποσοστό μικρότερο από 1%. Είναι γρήγορη στην πραγματοποίηση της και δεν απαιτεί κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία.